Odpowiednia higiena jamy ustnej to pierwszy krok w walce o piękny i zdrowy uśmiech. Mimo dokładnego szczotkowania, nitkowania zębów i płukania płynem antybakteryjnym, wciąż zmagasz się z chorobami przyzębia i jamy ustnej? Przyczyna musi leżeć znacznie głębiej!
Jama ustna – siedlisko mikroorganizmów
Na wstępie warto przypomnieć, że jama ustna jest zasiedlana przez blisko 700 gatunków mikroorganizmów, a wśród nich grzyby, bakterie czy pierwotniaki. Mogą one być przyczyną wielu chorób w obrębie jamy ustnej i uzębienia, uznawanych za choroby cywilizacyjne. Powodują próchnicę, choroby dziąseł, przyzębia, a nieleczone mogą doprowadzać do przewlekłych stanów zapalnych.
Infekcje wirusowe w obrębie jamy ustnej
Pojawiające się nadżerki i owrzodzenia mogą świadczyć o rozpoczynającej się infekcji wirusowej. Potocznie nazwano ją opryszczkowym zapaleniem jamy ustnej, ponieważ czynnik etiologiczny stanowią wirusy opryszczki HHV-1 (charakterystyczne dla jamy ustnej) lub HHV-2 (charakterystyczne dla narządów płciowych, z licznymi podtypami genetycznymi).
Z zapaleniem jamy ustnej najczęściej borykają się dzieci od pierwszego do szóstego roku życia. Pierwotny kontakt z wirusem po stosunkowo krótkim okresie replikacji (nawet do 48 godzin) uwidacznia się ogólnoustrojowo: złe samopoczucie, osłabienie, brak apetytu, podwyższana temperatura ciała, powiększenie węzłów chłonnych, bóle mięśni. Po około dwóch dniach dochodzi do ostrego zapalenia błon śluzowych jamy ustnej, dziąseł, warg, podniebienia. Obszary to na początku są opuchnięte i zaczerwienione, a po około 3 dniach pojawiają się wykwity z biało-szarym nalotem. Szybko pękają i przekształcają się w bolesne nadżerki. W tych miejscach jamy ustnej, które są narażone na urazy mechaniczne (podniebienie, końcówki języka, dziąsła) wykwity mogą zlewać się ze sobą tworząc nadżerki o rozległej, nieregularnej powierzchni. Choroba ustępuje samoistnie po około dwóch-trzech tygodniach, gdy gospodarz wytworzy wtórną, swoistą odpowiedź immunologiczną. Jako pierwsze znikają objawy ogólnoustrojowe, wykwity i nadżerki w jamie ustnej znikają nieco później. Niestety wirusy wykazują właściwości neurotropowe i jako forma letalna bytują w komórkach zwojów czuciowych nerwu trójdzielnego, dlatego infekcja może powrócić, gdy tylko nastąpi nawet niewielki spadek odporności organizmu.
Choroby przyzębia wywoływane przez bakterie
Badania dowiodły, że biofilm bakteryjny obecny jest u 90% populacji między 35. a 44. rokiem życia. Składa się głównie z bakterii Gram-dodatnich, które zasiedlają jamę ustną także w warunkach zdrowia. Przy niewłaściwej pracy układu immunologicznego i spadku odporności, biota bakteryjna może przerodzić się w martwiczo-wrzodziejące zapalenie dziąseł. To wyjątkowo przykra dolegliwość, która objawia się jako m.in.: nieprzyjemny zapach z ust, silny ból dziąseł, martwica brodawek międzyzębowych, powiększenie węzłów chłonnych, gorączka. Dochodzi do zniszczenia struktury dziąsła, która może przerodzić się w martwiczo-wrzodziejące zapalenie przyzębia. W tym przypadku stan stan zapalny atakuje kość wyrostka zębodołowego żuchwy i/lub szczęki, ozębną i korzeń zęba/korzeniezębów. Następuje nieodwracalna destrukcja tkanek przyzębia.
Czynniki genetyczne a choroby przyzębia
W reakcjach immunologicznych istotną rolę odgrywa cytokina Il-1β. To substancja wytwarzana przez nasz organizm, której zadaniem jest wspomaganie odpowiedzi zapalnej. To czynniki genetyczne determinują możliwości obronne organizmu, który zmaga się z bakteriami płytki nazębnej. Niekiedy specyficzny genotyp cytokiny może napędzać proces zapalny, tym samym niszcząc nie tylko drobnoustroje, ale i pobliskie tkanki.
Kandydoza jamy ustnej
Kandydoza jamy ustnej to kolejna, powszechna dolegliwość. Wywołują ją grzyby z rodzaju Candida. Niewielka ich ilość stale zasiedla jamę ustną, jednak przy sprzyjających warunkach (noszenie protezy zębowej, długotrwałe przyjmowanie antybiotyków, stosowanie chemio/radio-terapii w leczeniu nowotworów) i spadku odporności, mogą się namnożyć. Infekcja objawia się jako białe plamy przypominające grudki serka wiejskiego. Inne objawy kandydozy to także zaczerwienienie jamy ustnej i gardła, trudności w przełykaniu, ból, pieczenie, nieprzyjemny posmak. Zmiany najczęściej występują one na języku i po wewnętrznej stronie policzka, choć mogą się także pojawić na dziąsłach, podniebieniu, migdałkach lub tylnej ścianie gardła.
Jak zapobiegać chorobom przyzębia?
Oczywiście, podstawą w profilaktyce chorób przyzębia jest odpowiednia higiena jamy ustnej. Niestety sama może nie wystarczyć. Jeśli dolegliwości nawracają, koniecznie zadbaj o swój układ odpornościowy. Wprowadź zdrową, zbilansowaną dietę, która dostarczy do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych, pamiętaj o regularnej suplementacji, każdego dnia pij dużą ilość wody, rzuć palenie papierosów. Stosując się do tych wskazówek z pewnością zminimalizujesz ryzyko powracania chorób przyzębia.
